ECOLOGÍA DE PRIMATES

Dieta de monos aulladores en Mesoamérica

Ariel Rodríguez Vargas
Proyecto Primates Panamá
ProyectoPrimatesPanamá@gmail.com

Los monos aulladores del género Alouatta de la familia Atelidae son 11 especies exclusivas del neotrópico. Se extienden desde México hasta Argentina. Las especies del neotrópico son las siguientes (ITIS 2020):

  1. Alouatta belzebul (Linneo, 1766) – Mono aullador de manos rojas, Aullador de manos rojas
  2. Alouatta caraya (Humboldt, 1812) – Mono aullador negro, Aullador negro, Aullador paraguayo
  3. Alouatta discolor (Spix, 1823) – Aullador de Spix’s
  4. Alouatta guariba (Humboldt, 1812) – Mono aullador café
  5. Alouatta macconnelli Elliot, 1910 – Aullador rojo de Guayana
  6. Alouatta nigerrima Lönnberg, 1941 – Aullador negro del Amazonas
  7. Alouatta palliata (Gris, 1849) – Saraguato de manto, Mono aullador de manto
  8. Alouatta pigra Lawrence, 1933 – Mono aullador negro mexicano, aullador negro guatemalteco
  9. Alouatta sara Elliot, 1910 – Mono aullador rojo boliviano, aullador rojo boliviano
  10. Alouatta seniculus (Linnaeus, 1766) – Mono aullador rojo, aullador rojo venezolano
  11. Alouatta ululata Elliot, 1912 – Aullador de manos rojas de Maranhão
Mono aullador adulto (♀) de la Península de Burica, Panamá

La Tabla 1 hace un recuento no exhaustivo de plantas consumidas por los monos aulladores en Mesoamérica: Alouatta palliata, A. pigra. La mayor parte de los datos corresponden a datos publicados en revistas científicas, libros y literatura gris. Evidentemente el número de especies y la sistemática puede estar desactualizada pero no dejan de ser datos correctos y de gran utilidad para los investigadores que desean entrar a estudiar la autoecología de los monos aulladores del neotrópico. Existen revisiones y listados más extensos y más actualizados, pero evidentemente todos los listados aportan alguna información nueva, útil para adentrarse en los estudios requeridos para comprender con mayor profundidad la ecología alimenticia de los monos aulladores., entre otras cosas.

Este listado incluye 316 especies de plantas, basado en 26 referencias de México, Guatemala, Belice, Nicaragua, Costa Rica y Panamá, más algunos datos propios. Nuestros datos pueden representar aproxidamente entre un 20 y 30 por cierto% de las especies de la dieta conocida de los monos aulladores del Neotrópico.

Tabla 1. Lista de especies de plantas que consumen los monos aulladores en Mesoamérica

Anacardiaceae Anacardium excelsum

Astronium graveolens

Mangifera indica

Spondias mombin

Spondias nigrescens

Spondias purpurea

Spondias radlkoferi

Stemmadenia donnelli-smithii

Tapirira mexicana
Annonaceae Annona jahnii

Annona pupurea

Cymbopetallum baillonii

Desmopsis panamensis

Guatteria dumetorum

Unonopsis pittieri
Apocynaceae Aspidoperma megalocarpon

Forsteronia spicata

Lacmellea panamensis

Plumeria rubra

Tabernaemontana arborea
Araceae Monstera acuminata

Monstera tuberculata

Philodendron belizense

Philodendron radiatum
Araliaceae Dendropanax arboreus

Sciadodendron excelsum
Arecaceae Roystonea regia

Scheelea liebmannii

Socratea durissima
Asteraceae Eupatorium sp.

Exostema mexicana
Bignoniaceae Arrabidaea candicans

Arrabidaea patallalerum

Arrabidaea patellifera

Callichlamys latifolia

Macfadyena unguis-cati

Martinella obovata

Paragonia pyramidata

Phryganocydia corymbosa

Tabebuia guayacan

Tabebuia neochrysantha

Tabebuia ochraceae

Tabebuia rosea

Tynanthus croatianus
Bixacea Cochlospermum vitifolium
Bombacaceae Bombacopsis quinatum

Bombacopsis sessilis

Cavanillesia platanifolia

Ceiba aesculifolia

Ceiba pentandra

Pachira aquatica

Pseudobombax septenatum

Quararibea asterolepis

Quararibea funebris
Boraginaceae Bourreria quirosii

Cordia alliodora

Cordia callococca

Cordia dentata

Cordia dodecandra

Cordia panamensis

Cordia sp.

Cordia stellifera

Cordia stenoclada
Burseraceae Bursera simaruba

Protium copal

Protium panamense

Protium tenuifolium

Tetragastris panamensis
Capparaceae Crataeva tapia
Caricaceae Carica papaya
Cecropiaceae Cecropia eximia

Cecropia insignis

Cecropia obtusifolia

Cecropia peltata
Celastraceae Celtis jippii
Chrysobalanaceae Couepia polyandra

Licania arborea

Licania platypus
Clusiaceae Clusia odorata
Combretaceae Terminalia amazonia

Terminalia racemosa
Connaraceae Connarus americana

Connarus panamensis
Convolvulaceae Ipomoea clavata

Maripa panamensis
Dilleneaceae Davilla nitida

Doliocarpus major

Doliocarpus olivaceus

Tetracera sp.
Ebenaceae Diospyros nicaraguensis

Diospyros veraecrucis

Dispyros veraecrucis
Elaeocarpaceae Mutingia calabura

Sloanea terniflora
Euphorbiaceae Croton schiedeanus

Drypetes sp.

Drypetes standleyi

Hyeronima laxiflora

Omphalea cardiophylla

Omphalea diandra

Tetrorchidium rotundatum
Fabaceae Albizzia adenocephala

Albizzia purpusii

Albizzia sp.

Andira galleotiana

Andira inermis

Cassia doylei

Cassia sp.

Copaifera aromatica

Cynometra retusa

Dalbergia retusa

Dalium guianense

Dialium guianense

Dioclea reflexa

Dioclea sp.

Dipteryx panamensis

Dussia mexicana

Entada gigas

Enterolobium cyclocarpum

Erythrina folkersii

Gliricidia sepium

Hymenaea courbarill

Inga edulis

Inga fagifolia

Inga goldmanii

Inga pinetorum

Inga punctata

Inga sapindoides

Inga sp.

Inga sp.2

Inga vera

Leucaena leucacephala

Lonchocarpus costaricensis

Lonchocarpus cruentus

Lonchocarpus hondurensis

Lonchocarpus minimiflorus

Lysiloma semannii

Machaerium arboreum

Machaerium biovulatum

Machaerium cobanense

Machaerium pachyphyllum

Machaerium purpurascens

Machaerium sp.

Myrospermum frutescens

Ormosia coccinea

Ormosia sp.

Pithecellobium arboreum

Pithecellobium longifolium

Pithecellobium saman

Platypodium elegans

Prioria copaifera

Pterocarpus belizensis

Pterocarpus hayesii

Pterocarpus rohrii

Pterocarpus sp.

Schizolobium parahybum

Swartzia apetala

Swartzia cubensis

Swartzia simplex

Sweetia panamensis

Tachigali versicolor
Flacourtiaceae Casearia arborea

Hasseltia floribunda
Gesneriaceae Columnea purpusii
Gnetaceae Gnetum leyboldii
Hippocrateaceae Hippocratea volubilis
Icacinaceae Calatola laevigata
Lauraceae Beilshmiedia pendula

Bulschmiedia pendula

Nectandra ambigens

Nectandra coriacea

Nectandra salicifolia
Lecythidaceae Gustavia superba
Leguminoseae Acacia glomerosa

Acacia hayesii

Acacia tenuifolia
Loranthaceae Psittacanthus calyculatus

Struthantus haenkei
Malpighiaceae Byrsonima crassifolia

Mascagnia hippocrateoides

Mascagnia vacciniifolia
Malvaceae Robinsonella mirandae
Marcgraviaceae Souroubea sympetalae
Melastomataceae Miconia argentea

Mouriri myrtilloides

Topobaca praecox ?
Meliaceae Cedrela mexicana

Cedrela odorata

Cedrela sp.

Guarea glabra

Guarea luxii

Trichilia cipo

Trichilia cuneata

Trichilia havanensis

Trichilia martiane

Trichilia sp

Trichilia trifolia
Menispermaceae Abuta panamensis

Abuta racemosa

Odontocarya nitida
Moraceae Artocarpus communis

Brosimum alicastrum

Brosimum bernadette

Brosimum lactecens

Castilla elastica

Chlorophora tinctoria

Ficus bullenei

Ficus citrifolia

Ficus colubrinae

Ficus costaricana

Ficus cotinifolia

Ficus crassiuscula

Ficus glabrata

Ficus hartwegii

Ficus insipida

Ficus jimenezii

Ficus maxima

Ficus obtusifolia

Ficus ovalis

Ficus paraensis

Ficus pertusa

Ficus petenensis

Ficus podifolia

Ficus sp.

Ficus sp.2

Ficus tecolutensis

Ficus tonduzii

Ficus trigonata

Ficus yoponensis

Maquira costaricana

Olmedia aspera

Poulsenia armata

Pseudolmedia oxyphyllaria

Trophis racemosa
Myristicaceae Virola koschnyi

Virola sebifera

Virola surinamensis
Myrtaceae Eugenia capulli

Eugenia coloradensis

Eugenia malaccensis

Eugenia nesiotica

Eugenia oerstedeana

Eugenia salamensis

Myriciaria floribunda
Olacaceae Ximenia americana
Pedaliaceae Martynia annua
Phytolaccaceae Trichostigma octandrum
Piperaceae Piper arboreum

Piper sp.

Piper tuberculatum
Poaceae Phyllostachys aurea
Polygalaceae Securidace sp.
Polygonaceae Coccoloba barbadensis

Coccoloba caracasana

Coccoloba guanacestensis

Triplaris americana
Rhizophoraceae Rhizophora harrisonii
Rubiaceae Alseis blackiana

Calicophyllum longifolium

Calicophyllum sp.

Calycophyllum candidissimum

Chomelia spinosa

Genipa americana

Guettarda macrosperma
Rutaceae Zanthoxylum kellermanni

Zanthoxylum panamense

Zanthoxylum procerum

Zanthoxylym caribaeum
Sapindaceae Cupania dentata

Cupania guatemalensis

Melicoccus bijugatus

Paullinia pinnata

Paullinia sp.

Sapindus saponaria

Sapium lateriflorum

Sapium thelocarpum

Serjania mexicana

Serjania sp.

Thouinidium decandrum
Sapotaceae Achras zapota

Chrysophyllum cainito

Chrysophyllum mexicana

Chrysophyllum panamense

Dipholis minutiflora

Manilkara achras

Manilkara chicle

Manilkara zapota

Mastichodendron capiri

Mastichodendron tempisque

Pouteria campechiana

Pouteria sapota

Pouteria sp.
Simaroubaceae Quassia amara

Simarouba glabra

Simarouba glauca
Solanaceae Lycianthes purpusii
Sterculiaceae Guazuma tomentosa

Guazuma ulmifolia

Sterculia apetala
Theaceae Pelliciera rhizophorae
Tiliaceae Apeiba membranacea

Heliocarpus donnell-smithii

Luehea candida

Luehea seemannii

Luehea speciosa

Mortoniodendrum guatemalense
Ulmaceae Ampelocera hottlei
Urticaceae Myriocarpa cordifolia
Verbenaceae Avicennia bicolor

Petrea volubilis

Vitex gaumeri
Violaceae Hybanthus prunifolium
Viscaceae Phorandendron quadrangulare

Phorandendron robustissimun
Vitaceae Cissus verticillata
Vochysiaceae Vochysia hondurensis

Deja una respuesta

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *